به گزارش دامپزشک نیوز به نقل از ایسنا، سوم بهمن ماه سال گذشته بود که تلفات پرندگان مهاجر در میانکاله برای نخستین بار رسانه‌ای شد و سازمان دامپزشکی پس از گذشت پنج روز از رسانه‌ای شدن خبر مرگ پرندگان مهاجر میانکاله در تاریخ ۸ بهمن ماه اعلام کرد که «سم بوتولیسم» علت تلف شدن پرندگان مهاجر در میانکاله است. بیماری بوتولیسم بر اثر سم تولید شده توسط باکتری کلستریدیوم بوتولینوم ایجاد می‌شود. با این حال بعضی متخصصان و فعالان محیط زیست معتقد بودند که آلودگی آب، تضاد منافع و برخی عواملی که هنوز بررسی نشده‌اند، علت مرگ و میر بی‌سابقه پرندگان در این منطقه بوده است.
همزمان با افزایش تعداد تلفات پرندگان به ۱۰ هزار قطعه در میانکاله، کارشناسان و سازمانهای مردم نهاد در مازندران اعلام کردند که ورود پساب صنعتی و شیرابه زباله‌ها به میانکاله سبب آلوده شدن آب منطقه شده است و این مورد می‌تواند عامل مرگ پرندگان باشد. ایمان معماریان -دامپزشک حیات وحش- در این‌باره گفته بود که تصاویر منتشر شده از لاشه پرندگان نشان دهنده علائم عصبی در آنها است که می‌تواند فرضیه مسمومیت با فلزات سنگین را قوت بخشد. همچنین غذارسانی به صورت دستی برای پرندگان مهاجر بسیار خطرناک است و می‌تواند سبب ایجاد مسمومیت‌های غذایی در آنها شود.
برخی کارشناسان تلف شدن هزاران پرنده مهاجر در تالاب میانکاله را عمدی دانستند و مدعی شدند که شاید برخی صیادان، زمین‌داران یا شکارچیان و … سم را در آب ریخته و این حیوانات را کشته‌اند. معماریان نیز به ایسنا گفته بود که بعید است باکتری سم بوتولیسم بتواند به‌صورت گسترده در آبگیرها رشد کند.
با وجود حدس و گمان‌هایی که درباره مرگ پرندگان در میانکاله مطرح بود، شهاب الدین منتظمی – مدیر دفتر حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست – اعلام کرد که باید بپذیریم که اگر سموم کشاورزی، صنعتی و … به‌طور مستقیم به آب وارد شده بود، سایر آبزیان از جمله ماهیان نیز باید تلف می‌شدند درحالی‌که جمعیت زیاد تلف شدگان در میانکاله پرندگان کنار آبزی هستند همچنین عیسی کلانتری – رییس سازمان حفاظت محیط زیست – معتقد بود که وارد نشدن آب بالادست به تالاب میانکاله علت تلف شدن پرندگان است.
هر چند منتظمی گفته بود که شائبه‌های مرگ پرندگان در میانکاله پس از مدیریت بحران در منطقه بررسی می‌شود اما پس از گذشت مدتی اعلام کرد که «ما باید به آزمایش‌ها و اقدامات سازمان دامپزشکی در زمینه بررسی علت مرگ پرندگان احترام بگذاریم. این سازمان معتبرترین مرجع کشور در خصوص تشخیص بیماریهای حیات وحش است. تشخیص علت مرگ و جمع‌آوری لاشه‌ها برای ما در اولویت قرار داشت که این کار به‌موقع انجام شد».
یک کارشناس پرندگان با اشاره به اینکه سازمان حفاظت محیط زیست به‌طور رسمی سازمان دامپزشکی را مسئول پیگیری و اعلام نظر درباره علت تلفات ۴۳ هزار پرنده مهاجر اعلام کرد، می‌گوید: سازمان دامپزشکی علت تلفات پرندگان مهاجر را سم بوتولیسم اعلام کرد و به هیچ متخصص یا کارشناس دیگری اجازه اظهار نظر در این‌باره داده نشد بنابراین از نظر سازمان حفاظت محیط زیست علت تلفات مشخص و این پرونده این مساله جمع شده است.
علیرضا هاشمی ادامه می‌دهد: بعید به‌نظر می‌رسد مبهم یا غیرمبهم بودن علت مرگ پرندگان مهاجر تفاوتی برای سازمان متولی داشته باشد چراکه در همان استان مازندران که ۴۳ هزار پرنده مهاجر تلف شدند، سالانه ۵۰۰ هزار تا یک میلیون پرنده مهاجر به‌صورت غیر قانونی در منطقه فریدون‌کنار و نقاطی دیگر در استان مازندران صید می‌شوند اما سازمان حفاظت محیط زیست برای جلوگیری از آن نیز اقدام تاثیرگذاری نمی‌کند. در این شرایط اگر علت اصلی تلفات پرندگان هم برای این سازمان مشخص باشد نیز نمی‌دانم چقدر می‌توان امیدار بود که اقدامی در راستای پیشگیری از آن انجام دهد.
مدیر عامل انجمن پرنده‌شناسی و پرنده‌نگری طرلان درباره ضرورت شناسایی علت تلفات پرندگان مهاجر در سال گذشته و لزوم پیشگیری از بروز اتفاقات مشابهی در سال جاری و سال‌های آتی تصریح می‌کند: پناهگاه حیات وحش و ذخیرگاه زیست کره میانکاله به‌لحاظ بین‌المللی از اهمیت بالایی برخوردار است بنابراین باید بررسی‌هایی دقیقی درباره علت تلفات ۴۳ هزار پرنده مهاجر در این تالاب انجام و اقدامات پیشگیرانه‌ای برای جلوگیری از تکرار چنین حوادثی انجام دهد.
وی در ادامه تاکید می‌کند: اقدامات پیشگیرانه به شرطی می‌تواند موثر باشد که مسئولان علت آن تلفات را واقع گرایانه ببینند و برای رفع علت اقدام کنند و این انتظار از سازمان حفاظت محیط زیست می‌رود که این رویکرد را داشته باشد.
به گفته هاشمی، به نظر می‌رسد که قوانین زیست محیطی که در سایر استان‌های کشور حاکم است در استان مازندران حاکم باشد و علت بوجود آمدن چنین شرایطی سوالی است که سازمان حفاظت محیط زیست باید پاسخ دهد.
اکبر نعمتی – کارشناس مدیریت حیات وحش- نیز با اشاره به اینکه هنوز علت اصلی تلفات سال گذشته پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله مبهم است، اظهار می‌کند: که یکی از فرضیاتی که سال گذشته نسبت به سایر علت‌ها از پشتوانه قوی‌تری برخوردار بود تلف شدن پرندگان مهاجر بر اثر سمی بود که احتمال می‌رفت شکارچیان در آب ریخته باشند.
وی ادامه می دهد: هنوز به‌طور قطع نمی توان گفت که علت اصلی تلفات پرندگان مهاجر اقدام شکارچیان برای مسموم کردن آنها بوده است اما این احتمال وجود دارد چرا که چنین اتفاقی یکبار در دهه ۷۰ رخ داده بود.
این کارشناس مدیریت حیات وحش با اشاره به ضرورت تغییر ذهنیت جوامع محلی نسبت به روش‌های کسب و کار تصریح می کند: سازمانهای متولی باید اقداماتی در راستای سوق دادن کسب و کارهای استان‌های شمالی کشور به سمت گردشگری انجام دهند تا دیدگاه درآمدزایی از طریق شکار اصلاح شود. به‌عنوان مثال پرنده‌نگری یکی از حوزه‌های پررونق گردشگری در جهان است و جوامع محلی به‌راحتی می‌توانند از این طریق درآمدزایی کنند، هم در بخش آموزش و هم در بخش گردشگری پول وارد منطقه می‌شود البته اکنون با توجه به شیوع ویروس کرونا شرایط برای انواع گردشگری در دنیا دشوار شده است.
نعمتی اضافه می کند: سازمان حفاظت محیط زیست قانونی مبنی بر ممنوعیت فروش گوشت پرندگان وحشی توسط رستوران‌ها وضع کرد اما باید دید که این قانون چه میزان می‌تواند بر کاهش شکار و فروش پرندگان مهاجر تاثیرگذار باشد.
به گزارش دامپزشک نیوز، هر ساله در فصل زمستان پرندگان زیادی از جمله فلامینگو، چنگر، اردک و غاز از مناطق سردسیر نیمکره شمالی به عرض‌های پایین‌تر حرکت می‌کنند و تعداد زیادی از آنها در میانکاله فرود می‌آیند تا پس از مدتی دوباره سفر خود را ادامه دهند، اما سال گذشته میانکاله نقطه پایان سفر بیش از ۱۳ هزار پرنده مهاجر شد.
با اینکه سازمان حفاظت محیط زیست خبر از فروکش کردن مرگ و میر پرندگان در میانکاله داد و امیدوار بود که این اتفاق در آینده مجدد تکرار نشود اما هنوز ابهامات و پرسش‌هایی درباره علت تلفات پرندگان در این منطقه مطرح است و باید از سوی دستگاه‌های ذیربط به آنها پاسخ داده شود. همچنین شکار غیرقانونی پرندگان مهاجر نیز موضوع دیگری است که نیاز به توجه بیشتر و شفاف‌سازی از سوی سازمانی که متولی حفاظت از حیات وحش است، دارد.
