در این میان، کنعانی مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان هم به تلفات پرندگان مهاجر در محدوده خلیج گرگان اشاره کرده و گفته است که «کاهش سطح آب و ورود آلاینده‌ها، فلزات سنگین و سموم کشاورزی باعث ایجاد شرایطی خاص در زیستگاه پرندگان مهاجر در خلیج گرگان شده است.»
او معتقد است که ورود آلاینده‌ها از مناطق مسکونی، ورود فلزات سنگین، کود و سموم کشاورزی از طریق زه آب‌های کشاورزی، پس‌روی آب دریا و کاهش سطح آب خلیج و کاهش ورود آب از حوزه آبریز بالادست باعث ایجاد تغییر در شرایط خلیج گرگان و مرگ پرندگان مهاجر شده است.
سال گذشته با تلف شدن بیش از ۴۳ هزار بال پرنده مهاجر در خلیج گرگان و تالاب میانکاله، سازمان دامپزشکی علت مرگ پرندگان را بیماری بوتولیسم اعلام کرده بود.
خلیج گرگان و میانکاله هر سال میزبان پرندگان مهاجری همچون فلامینگو، پلیکان سفید، پلیکان خاکستری، قو کوچک، قوی گنگ، قوی فریادکش، اردک سرسفید، غاز پیشانی سفید کوچک، مرگوس بزرگ، سنقرتالابی، عقاب دریایی دم سفید و پرندگان خشکی زی همانند قرقاول خزری، دراج و زنبورخوار، سنقر خاکستری، دلیجه، سنگ چشم است.
بوتولیسم متهم ردیف اول
او دلیل بروز بوتولیسم را در تالاب بین المللی میانکاله و خلیج گرگان را ورود مواد آلی خاکی حاصل لاشه موجودات زنده، برگ پوسیده درختان و سایر فلور‌های طبیعی اعلام کرده است.
ماکنعلی همچنین می‌گوید: «افزایش سطح مواد آلی در داخل آب تالاب میزان اکسیژن را در سطح این منبع آبی کاهش می‌دهد و با چنین شرایطی احتمال تکثیر میکروارگانیسم‌های خاص که تولید بیوتوکسین می‌کنند نیز افزایش خواهد یافت.»
البته رئیس سازمان دامپزشکی کشور پیش بینی کرده است که پرندگان بیشتری به دلیل این بیماری در روز‌های آینده تلف شوند.
او در این رابطه گفته است که به دلیل نوع تغذیه برخی از پرندگان از گونه‌های پرندگان مهاجر بسته به نوع تغذیه شامل چنگر معمولی و فلامینگو میزان تلفات آن‌ها نسبت به سایر گونه‌ها بیشتر می‌شود.
از نظر علی صفر ماکنعلی، راکد ماندن آب همزمان ورود لاشه موجودات زنده، برگ پوسیده درختان و سایر فلور‌های طبیعی می‌تواند باعث شیوع بوتولیسم شود که نمونه آن در سال گذشته در تالاب بین المللی میانکاله مشاهده شد.
شک و تردید درباره ابتلای پرندگان مهاجر به بوتولیسم
او می‌گوید که برای ایجاد بوتولیسم باید دمای آب به بالای ۲۵ درجه برسد درحالی‌که در آن زمانی که تلفات داشتیم، در اندازه‌گیری‌های ما دمای آب در گرم‌ترین ساعت روز و حتی در کمترین عمق به بالای ۱۵ درجه هم نمی‌رسید.
رضایی معتقد است که یکی از شرایط ایجاد بوتولیسم، سکون آب است. اما یک هفته بعد از حضور آن‌ها در منطقه، خلیج طوفانی و متلاطم شده است. او می‌گوید اگر بیماری بوتولیسم بود بعد از این طوفان و هوادهی در آب، تلفات باید کاهش پیدا می‌کرد، اما اینگونه نشد و مدت‌ها بعد از آن هم تلفات ادامه پیدا کرد.
طبق گفته‌های این استاد محیط زیست دانشگاه، موضوع باید فراتر از یک سم باشد.
با این حال بسیاری از کارشناسان معتقد هستند، ممکن است یک بیماری ویروسی ناشناخته، دلیل اصلی این تلفات باشد، همان طور که در گذشته آنفلوآنزا فوق حاد پرندگان را نمی‌شناخیتم.
رضایی در این زمینه گفته که، عوامل دیگری از جمله گسترش برخی از ویروس‌ها در مرگ‌ومیر این پرندگان می‌تواند نقش داشته باشد. همان‌گونه که ما تا مدت‌ها آنفلوآنزا فوق حاد پرندگان را نمی‌شناختیم، این ویروس نیز شاید برای ما شناخته شده نباشد. در آزمایش‌های سازمان دامپزشکی بر روی ویروس‌های جدید که تاکنون نداشتیم بررسی صورت نگرفت.
بوتولیسم یک بیماری فلج کننده جدی و نادر است که به وسیله سم حاصل از باکتری کلستریدیوم بوتولینوم ایجاد می‌شود و باکتری مضر در محیط کم اکسیژن پیشرفت و تولید سم می‌کند، مانند غذا‌های کنسرو شده. غذا‌های خانگی کنسرو شده، مانند سبزیجات و گوشت، معمولا منبع نوع غذایی است و در اثر خوردن غذا‌هایی که در تهیه آن‌ها حرارت کمی بکار رفته و بعد از تهیه سم بوتولینوم در آن‌ها ایجاد شده و سپس به هنگام مصرف حرارت کمی دیده اند، ایجاد می‌شود.