به گزارش خبرنگار دامپزشک نیوز- ماهی قرمز یا Goldfish یا Carassius auratus که به نام‌های ماهی گلی ،ماهی طلایی یا ماهی حوض نیز شناخته می‌شود، گونه‌ای ماهی از سرده کپورچه‌ها و یکی از سخت جان ترین ماهیها در آکواریوم و طبیعت است. آنها در حدود 25 سال زندگی می‌کنند و می‌توانند تا حدود شصت سانتی‌متر رشد کنند. گلد فیش‌های مایل به قهوه‌ای، بومی آسیای شرقی هستند. آن ها دررنگ‌های گوناگونی همچون طلایی، قرمز نارنجی، نقره‌ای، خاکستری، قهوه‌ای ، سفید و سیاه در فرم‌ها و اندازه‌‌های متنوع پرورش داده شده‌اند که بیشتر جنبه تزئینی دارند. بسیاری از کودکان ایرانی از طریق همین ماهی های قرمز سفره هفت سین با دنیای حیوانات آشنا می شوند.
زیستگاه ماهی قرمز
ماهی قرمز به صورت طبیعی در آب‌های شیرین و تقریباً ساکن که پوشیده از گیاهان آبزی و دارای بسترنرمی هستند زندگی می‌کند و غالباً همراه ماهیان برکه ای دیده می‌شوند. زیستگاه اصلی آن معمولاً درسیبری و آسیای جنوب شرقی است. انتشار این ماهی توسط انسان صورت گرفته و به این علت در رودخانه‌های اروپا دیده می‌شود. ماهیان قرمز از جمله گونه‌های غیر بومی بسیاری مناطق جهان هستند و در مقابل شرایط نامساعد محیطی مقاومند.
ویژگی ها
میانگین طول ماهی‌های قرمز ۱۸ سانتی‌متراست. آنها دارای دندان حلقی یک ردیفی هستند. بدن این ماهی از نظر شکل ظاهری شبیه ماهی کپور و ماهی برکه‌ای است. شکم و پهلوها نقره‌ای فام است. تعداد فلس بر روی خط جانبی آن ۲۸ تا ۳۲ عدد و کمان آبششی در انواع رشد یافته دارای ۳۹ تا ۵۰ عدد خار است.
دهان این ماهی نیمه تحتانی است و پولک‌های بدنش بزرگ و ضخیم و دندانه‌دار هستند. پرده صفاق در این گونه از ماهیها تیره‌است. این ماهی در سن ۴–۳ سالگی به بلوغ می‌رسد و طول آن به ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر می‌رسد. هنگامی که مواد غذایی فراوان باشد، این ماهی در اواخر سن ۲ سالگی بالغ می‌شود. طول عمر یک ماهی قرمز خانگی میتواند از ۱۰ سال هم بیشتر شود و به ۵۰ سال نیز برسد.
جدال برسر تاریخچه ماهی قرمز
برخی معتقدند ایرانی‌ها بیش از۲۵۰۰ سال با ماهی قرمز آشنایی داشته‌اند و آن را بر سر سفره‌های هفت‌سین خود می‌گذاشتند. شاهد این موضوع، تندیسک زرین ماهی قرمز مربوط به دوران هخامنشی است که یکی از اشیای گنجینه آمودریا است از محوطه باستانی تخت قباد به دست آمده‌است. از سوی دیگر، تندیسک نقره‌ای به سبک تمدن ایلامی در حدود سال‌های ۶۰۰ تا ۹۰۰ پیش از میلاد نیز وجود دارد که نشان می‌دهد ایلامی‌های ساکن فلات ایران با ماهی قرمز آشنایی داشته‌اند.
هچنین در خاطرات محمدحسن خان اعتمادالسلطنه (وزیر دارالترجمهٔ ناصرالدین شاه) به روشنی به وجود تنگ ماهی‌های قرمز بر سر سفره هفت‌سین در عید نوروز اشاره شده‌است. اعتمادالسلطنه در شرح وقایع ۱۴ جمادی‌الثانی ۱۳۰۳ قمری (۱۲۶۴ خورشیدی) آورده: «حاجی میرزاحسین خان گرانمایه که شاهی گرفت، عقب‌عقب رفت، به بساط هفت‌سین خورد، ظرف ماهی را شکست. ماهی‌های قرمز زنده که در میان آن ظرف بود به روی زمین افتاد…»
برخی معتقدند ماهی قرمز همراه با چای از ۸۰ سال پیش وارد ایران شده و بخشی از سنت سال نوی چینی است و می‌گویند چون کمال‌الملک در نقاشی خود از سفره هفت سین، ماهی نکشیده، این سنت، اصالت ندارد و نگهداری ماهی قرمز به محیط زیست ضربه می‌زند.
در اين ميان عده اي اعتقاد دارند كه ماهي هاي قرمز چيني همان ماهي هايي هستند كه در گنجينه ها ي تاريخي ايران مشاهده مي شود ودر يك رفت و برگشت از ايران به چين و بار ديگر از چين به ايران منتقل شده است.
البته نقش ماهی قرمز بر ظروف دوره شاهنشاهی ساسانی هم وجود داشته‌است. زیرا ماهی قرمز نماد برج «حوت» یا «برج ماهی» در «گاه‌شماری خورشیدی بُرجی» است و در برخی از کتاب‌های ایران باستان مانند کتاب پهلوی بندهشن که نام پهلوی برج‌های دوازدهگانه در آن آمده، نام برج دوازدهم سال، «ماهی» یا «دوماهی» است.
تولید مثل ماهی قرمز
این ماهی میتواند از تخم‌های لقاح نیافته نیز به وجود آید. در واقع بعد از تخم‌ریزی، اسپرم وارد تخم می‌شود ولی با آن ترکیب نشده، از بین می‌رود و تنها باعث تحریک تخم شده و شروع به تقسیم می‌کند. این اسپرم میتواند متعلق به ماهیان نر همین زیرگونه یا اسپرم سایر کپورماهیان باشد. از تخم‌هایی که عمل لقاح در آنها انجام نگرفته است فقط ماهیان ماده به وجود می‌آیند. چنین تولید مثلی نوعی بکرزایی است؛ بنابراین، ماهیان ماده نیز قادر به حفظ و بقای نسل خود هستند.
زمان تخم‌ریزی بر حسب ماه‌های سال خورشیدی در فروردین و اردیبهشت و دمای اّب مناسب برای تخم ریزی ۱۸ تا ۲۲ درجه سلسیوس است. تعداد تخم‌ها ۱۶۰ تا ۳۸۰ هزار عدد است که در سه مرحله افشانده می‌شوند و دوره نهفتگی آنها ۵ تا ۷ روز است. لاروها دارای بدنی شفاف هستند به‌طوری‌که به آسانی میتوان اندام‌های داخلی آنها را مشاهده نمود.
لاروها توسط غده‌هایی که در سر دارند خود را به گیاهان آبزی می‌چسبانند و پس از طی دوره آرامش و جذب کیسه زرده، شروع به تغذیه از پلانکتونها می‌کنند. رنگ بدن این ماهیان ابتدا خاکستری یا سبز زیتونی است، ولی پس از چند ماه و برخی از آنها پس از ۲ سال تغییر رنگ می‌دهند. تغییر رنگ در بعضی از آنها کم و در برخی اصلاً دیده نمی‌شود.
گسترش ماهی قرمز در جهان
اهلی‌سازی آن نزدیک به هزار سال پیش در چین صورت گرفت. از این ماهی، ماهیان حوض طلایی و سایر انواع آن مانند دم چادری، سر شیری، و چشم تلسکوپی که در چین و ژاپن پرورش داده می‌شوند، به وجود آمده‌اند.
در قرن ۱۷ این ماهی به عنوان ماهی تزئینی وارد اروپا شد و از آن هنگام پرورش این ماهی در ایتالیا، جنوب فرانسه و پرتغال معمول شده‌است. به علاوه این ماهی به‌طور وحشی نیز در رودخانه‌های جنوب اروپا پراکنده و انتشار یافته‌است.
در ایران نیز این ماهی در حوضچه‌های دریای خزر، دریاچه ارومیه، دریاچه هامون و رودخانه کارون یافت می‌شود. ماهی قرمز یکی از مواد سفره هفت‌سین در جشن نوروز ایران است.
تغذیه ماهی قرمز
این ماهی همه‌چیزخوار است. بیش از حد غذا دادن به آنها، معمولاً موجب مسدود شدن روده‌های ماهی شده و میتواند برای سلامتی آنها مضر باشد. این وضعیت بیشتر برای ماهیان قرمزی که با زادگیری گزینشی پدید آمده باشند رخ می‌دهد. چرا که دارای روده پیچ در پیچ هستند. زمانی‌که غذای زیادی داده شود، مواد دفعی و زائد نیز بیشتر می‌شود که تا حدی به دلیل هضم ناقص پروتئینها است. گاهی با دیدن خروج مواد دفعی از پارگین ماهی میتوان پی برد که غذای زیادی به ماهی داده شده‌است.
غذای مخصوص ماهی قرمز نسبت به غذای مرسوم ماهیها پروتئین کمتر و کربوهیدرات بیشتری دارد. این غذا به دو شکل فروخته می‌شود: پوسته‌ای که روی آب شناور می‌شود و حبه‌ای که به زیر آب می‌رود. میتوان به این غذا موادی از قبیل لوبیای غلافدار (با برداشتن پوسته خارجی)، دل و جگر خام و تازه گوسفند به مقدار بسیار کم ، تخم‌مرغ آب‌پز شده در بعضی از وعده‌ها به صورت بسیار ریز و قطعه قطعه شده و کرم حشره افزود.
ازخورده های نان نیز گاهی میتوان استفاده کرد. افزودن آرتمیا (میگوی آب شور) به غذا ممکن است برای ماهی قرمزهای جوان سودمند باشد. تنوع غذایی بایستی در غذای این ماهیها رعایت شود. همانند دیگر جانوران، ذائقه ماهی‌های قرمز ممکن است متفاوت باشد.
مهارت یادگیری ماهی قرمز
ماهی قرمز دارای توانایی بالایی در یادگیری و مهارت‌های یادگیری اجتماعی است. علاوه بر این، توانایی بینایی بالای آنها، باعث می‌شود تا افراد را از هم بشناسند. صاحب ماهی ممکن است متوجه شود که ماهی به او واکنش مثبتی نشان می‌دهد (به جلوی آکواریوم شنا کند، در اطراف آکواریوم سریع دور بزند و به روی آب بیاید و برای غذا دهان خود را باز کند). در حالیکه با دیدن سایر افرادی که به سمت آکواریوم می‌آیند خود را پنهان کند. با گذشت زمان، آنها یادمی‌گیرند تا میان صاحبان خود و غذا یک ارتباط در نظر بگیرند و معمولاً زمانی‌که صاحب آنها می‌آید درخواست غذا کنند.
بیماری های قابل انتقال از ماهی قرمز به انسان
ماهي قرمز ناسالم میتواند ناقل بيماريهاي سالمونلا و سل پوستي به انسان باشد پس بهتراست با رعایت بهداشت با آرامش خاطر به نگهداری این ماهی زیبا بپردازیم.
بیماری های ماهی قرمز
خفگي دراثرکمبود اکسیژن .
بيماري تغذيه ای یا آمونیاکی که منجربه فرورفتگي شكم، ساييدگي باله ها، رشد کم وباز بودن دهان و سرپوش آبششي ماهی میگردد.
اسيدي یا قلیایی شدن آب که منجربه پديد آمدن نقاط سفيد و خاكستري در سر، سستي ، تنفس سريع ، خونريزي هاي نقطه اي زير پوستي می شود.
ضربه خوردن ماهی که باعث ريزش فلس ها و ماندن در كف آب، از بين رفتن شعاع باله ها، تيرگي كامل باله ها، تيرگي قرنيه، جراحت روي بدن، خونريزي چشمي می شود.
مسموميت با كلرکه موجب کمرنگ شدن ماهی قرمز، نداشتن تعادل، رنگ پريدگي آبشش ها، تنفس آهسته در سطح آب می شود و بيماري هایی توسط عوامل زنده ويروسي، باکتريايي، قارچي و انگلي به وجود مي آيند که مشورت با دامپزشک براي درمان اين بيماري ها ضروري است. توجه داشته یاشید ماهی مریض، جدا از سایر ماهیها نگهداری شود.
نشانه های سلامت ماهی قرمز
خریداز مراکز معتبر، دارای ظاهر و تحرک مناسب و شنای متعادل باشند ، باله ها به صورت تاخورده و جمع شده نباشند، روی سطح بدن، زخم یا لکه های سفید متمایل به خاکستری یا قرمز مشاهده نشود، چشم ها بیرون زده نباشند، پولک ها یکدست باشند.
قیمت ماهی گلی
بسته به نوع ماهی ، سلامت و سرحال بودن آن قیمت ها متفاوت است. پرس و جو در بازار نشان می دهد قیمت ها از 500 تومان تا 15 هزار تومان متغییر است، اما بیشتر ماهیان که مشتریان عام دارند در حدود 2 هزار تومان به فروش می رسد. گران ترین ماهی های مخصوص سفره عید، گلدفیش با قیمت هر قطعه 15 هزارتومان و بلک مور با قیمت 5 هزارتومان است
شرایط نگهداری ماهی قرمز
ماهی های قرمز در درجه حرارت بالای ۲۵ درجه سانتی گراد آسیب پذیر هستند حتی تغییرات ناگهانی دما نیز باعث مرگ ماهی می شود . سطح آب اهمیت بیشتری به حجم آب دارد زیرا سبب می شود تا اکسیژن مورد نیاز ماهی بیشتر در آب حل شود استفاده از ظروف دهان گشاد می تواند برای طولانی کردن عمر آنها موثر باشد. ظروف شیشه ای بزرگ وچند ضلعی باشند. تا حد امکان یک جفت ماهی در یک ظرف قرار دهید.
ظروف نگهداری ماهی هم به صورت دوره ای شسته شود برای این منظور می توانید از محلول نمک طعام سه درصد و آب استفاده کنید. مواد ضدعفونی کننده برای ماهی ها خطرناک هستند. هر ماهی قرمز برای ماندگاری طولانی حداقل به یک لیتر آب نیازدارد هنگام عوض کردن آب ماهی، مقداری از آب قبلی ماهی را به آب جدید اضافه کنید زیرا ماهی در آب باکتری های مورد نیاز برای زندگی خود را تولید می کند، دقت کنید آب بدون کلروهم دما با آب قبلی استفاده شود.
از ریختن نمک یا انداختن حبه قند و سکه و دیگر فلزات و سنگریزه در آب خودداری کنید. ریشه های بامبو، صدف های ریز و گوش ماهی منابع خوبی برای تامین مواد معدنی آب به شمار می روند. توصیه می شود بعد از هر بار دست زدن به ماهیان زینتی دست ها را با آب و صابون خوب بشویید. استفاده از دستکش نیز برای افراد حساس و دارای سوابق آلرژی ضروری است. محل نگهداری آنها باید به گونه‌ای باشد که تغییر روز و شب در آن احساس شود. هرگز آنها در زیر نور آفتاب مستقیم و شدید قرار ندهید. ماهی قرمز را در رودخانه ها ودریاچه ها و… رها نکنید
انتهای پیام/