به گزارش خبرنگار دامپزشک نیوز- خَرگوش پستانداری گیاهخوار، از تیره خرگوشان است که اندامی شبیه به گربه و گوشهای دراز و لبهای شکافدار دارد. خرگوشها از جهات بسیاری آزار میبینند: شکار میشوند، خورده میشوند، در آزمایشگاههای پزشکی از آنها استفاده میشود، لوازم آرایش روی آنها آزمایش میشود، از پوست و مویشان برای ساخت پالتو و کلاه استفاده میشود و ممکن است سالها، تک و تنها، در قفس زندگی کنند.
آنها در مراتع، جنگلها، تالابها، چمنزارها و بیایانها زندگی میکنند و بیش از نیمی از خرگوشهای جهان در شمال امریکا ساکن هستند. خرگوشها از هر نژادی که باشند، برای طبیعت ارزشمندند و باید مراقبشان باشیم. امروزه بزرگترین کلکسیون عروسک خرگوش در یکی از موزههای آمریکا به نمایش گذاشته میشود .
خرگوش های جونده یا سم دار
خرگوشها بیش از ۴۴ گونهاند (اهلی و صحرایی). خرگوش ها خیلی سریع می دوند سرعت خرگوش به ۴۰ کیلومتر در ساعت هم میرسد. در گذشته خرگوشها را يكي از زير راستههاي جوندگان محسوب ميداشتند، ولي تحقيقات مرفولوژي و خونشناسي روشن كرد كه اين جانوران به سمداران نزديكي بيشتري دارند تا جوندگان. يكي از وجوه تمايز خرگوشها از جوندگان، داشتن دو جفت دندان پيشين در فك بالا است (دو دندان بزرگتر در جلو و جفت كوچكتر در پشت آنها قرار گرفتهاند).
در صورتی كه در جوندگان فقط يك جفت دندان پيشين وجود دارد. دندانهاي پيشين همانند جوندگان در تمام طول عمر حيوان در حال رشد است. خرگوشها برخلاف جوندگان براي گرفتن غذا از دست ها استفاده نميكنند. اعضاء اين راسته گياهخوارند، مانند نشخواركنندگان به سرعت معده خود را از غذا پر ميكنند، پس از رفتن به جای امن، غذاي خورده شده را به صورت گلوله هاي نرمي از مخرج بيرون ميدهند و پس از جويدن كامل، آنها را دوباره فرو ميدهند. از راسته خرگوشها تاكنون دو خانواده و سهگونه در ايران شناسايي شده است.
خصوصیات خرگوش
درجه حرارت طبیعی بدن بین 37 تا 39درجه سانتیگراد و به طور متوسط 38 درجه سانتیگراد میباشد. با توجه به وجود نژادهایمختلف وزن حیوان بالغ میتواند از حداقلkg 0/9 در نژادهای کوچک (آلمانی،لهستانی) تا kg 1/8 در نژادهای متوسط (نیوزیلند) و kg 7/3 در نژادهای بزرگ (فلاماندری بزرگ) متغیر باشد. متوسط طول عمر این حیوان حدود 5 تا 6 سال و حداکثر طول عمر قابل انتظار 15 سال است.
خرگوشها از ماشين سواري متنفرند و این موضوع به عنوان يك عامل استرس شديد بیان شده است . متفاوت بودن رنگدم برخی خرگوش ها با سایر بخش های بدن این حیوان در حقیقت ابزاری برای گمراه کردن و فرار از دست شکارچیان است. خرگوش در زمان مواجهه با شکارچیان از آن به عنوان یک ابزار دفاعی استفاده می کند. میانگین زمان خواب برای یک خرگوش در قفس ۸ ساعت است. خرگوش نمیتواند استفراغ کند و همچنین خرگوش ها به تغییرات دما و علی الخصوص دمای بالا بسیار حساس هستند و درکل تحمل دمای پایین و هوای سرد برایشان بسیار مطلوب تر از دمای بالاست چرا که قادر به عرق کردن و له له زدن نیستند.
بیماری های خرگوش
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر ، حیوان را سریعا نزد دامپزشک ببرید : شکم باد کرده ، بیحالی، مدفوع خونی یا آبکی، مدفوع بدبو، عدم غذا خوردن و راه رفتن، گاز شکمی و عدم دفع غذا، تغییر شکل ناگهانی صورت یا چشم ها. خرگوش ها همچنین ممکن است به سرطان رحم دچار شوند.
بیماریهای خطرناک بین انسان و حیوان در خرگوشهای اهلی و خانگی نادراست با این وجود مهمترین این بیماریها عبارتند از سالمونلوز، تولارمی، هاری، عفونتهای قارچی پوست و مو، سل وتوکسوپلاسموز. بنابراین جهت جلوگیری از بروز بیماری وانتقال آن ، سلامت حیوان توسط دامپزشک بررسی شود. لانه مناسب با نظافت روزانه داشته باشد. نظافت شخصی مخصوصا شستن دست ها اهمیت زیادی دارد و نیز تماس حیوان با حیوانات دیگر کنترل شود.
زیستگاه خرگوش ها
خاستگاه اصلی این جاندار اسپانیا و شمال آفریقا است . بیش از نیمی از خرگوشهای جهان در آمریکای شمالی زندگی میکنند. همچنین جنوب غربی اروپا، آسیای جنوب شرقی، سوماترا، برخی جزیرههای ژاپن و بخشهایی از آفریقا و آمریکای جنوبی هم زیستگاه این جانورند.
تغذیه خرگوش
رژیم ایدهآل خرگوش شامل ۸۰ درصد یونجه خشک، 20 درصد سبزیجات تازه (جعفری، گشنیز و …) و زیر 1 درصد غلات است. یونجه منبع غنی از فیبر است و تا پایان عمر خرگوش توصیه شده است. در تغذیه خرگوش بالغ، علوفه خشک ، کاه ، ساقه گندم و جو و سبزیجات تازه از اجزای اصلی رژیم غذایی به حساب میآید. توجه کنید که از دادن بیش از حد مواد غذایی حاوی قند زیاد مانند سیب زمینی وهویج به خرگوشها اجتناب نمایید.
خرگوش نباید ارزن و گندم بخورد. کاهو، هویج و دیگر سبزیجات مصرفی انسان، نیاز دندانهای این حیوان را برطرف نمیکند. به خرگوش کاهو کلمی یا همان کاهوپیچ هم ندهید! این کاهو او را در معرض ابتلا به اسهالکشنده و مشکلات جدی گوارشی قرار میدهد. پلت های مخصوص خرگوش تنها باید در مقادیر بسیار محدود استفاده شود. در صورت استفاده از پلت، تنها نوع ساده آن را تهیه کنید و از خرید پلت های فانتزی که حاوی دانهها، مغزها یا ذرت است در مقادیر زیاد خودداری کنید.
این مواد در دراز مدت برای خرگوش بسیار خطرناک است. علاوه بر اینکه باعث چاقی میشود منجر به بروز پوکی استخوان، کمبود کلسیم و رشد بیش از حد دندانها نیز خواهد شد. بهتر است آب حیوان را در یک ظرف سرامیکی سنگین بریزید تا از ریخته شدن آب جلوگیری شود و حداقل روزی یکبار آب را تعویض کنید . از دادن سبزیجات و علوفه به خرگوش های زیر 6 ماه خودداری کنید.
مدفوع خرگوش وشایعات درباره آن
خرگوشها مدفوع خود را میخورند و در واقع این کار نقشی حیاتی در سلامتی آنها دارد. خرگوشها دو نوع مدفوع تولید میکنند: یکی سخت و خشک و گرد و دیگری نرم و مرطوب. نوع دوم سرشار از پروتئین و ویتامین ب است. خرگوشها روزی یکبار آن را میخورند تا بیشترین انرژی لازم از غذایشان را جذب کنند. یک خرگوش سالم تا ۳۰۰ مدفوع مرطوب در روز میتواند تولید کند و آنها دستکم به پاک کردن اندکی از آن کمک میکنند. این عمل معمولا صبح زود انجام میشود.
ادرار خرگوش بواسطه مصرف جیره غذائی گیاهی دارای PH قلیائی است و میزان رنگ ادرار بر اساس دهید راتاسیون و قلیائی بودن ادرار تغییرمیکند. همچنین بخاطر وجود نمکهای کربنات کلسیم و فسفات آمونیم و منیزیم ادرار کدر است. قفس و جای دستشویی خرگوش را بهتراست با آب و سرکه ضدعفونی کنید.
زبان بدن خرگوش
زمانی که خرگوشها این طرف و آن طرف میپرند و دماغشان را میجنبانند، بی دلیل نیست. این شیوه آنها برای ارتباط برقرار کردن است. وقتی با دماغشان به شما میزنند احتمالا به معنای این است که یا توجه بیشتری میخواهند یا این که میخواهند از سر راهشان کنار بروید. وضعیت گوش دراز خرگوشها آگاه کننده است وقتی دو گوش به سوی بالا سیخ شده، آنها در حالت هشدار هستند و به دقت صداهای اطراف را گوش میکنند.
اگر یک گوش بالا و دیگری پایین باشد، آنها کماکان گوش میکنند ولی نه با تمرکز کامل . اگر دیدید خرگوش شما در حال جست و خیز به عقب لگد میزند، احتمالا خوشحال و مشغول بازیگوشی است. مالیدن زیر چانه به اطراف و وسایل نشانه احساس تملک است. لیس زدن خرگوشهای دیگر یا انسانها نشان دهنده محبت خرگوش است. دیده شدن پلک سوم در گوشه چشم مشخص میکند خرگوش مضطرب است و یا ترسیده.
دید خرگوش
خرگوشها این توانایی را دارند که تقریبا همه جا را ببینند. در طبیعت آنها انتهای زنجیره غذایی هستند و چشمانشان به گونهای تکامل پیدا کرده که اول آنها شکارچیان را ببینند نه برعکس. چشم خرگوش با فاصله در دو سوی سرش قرار دارد و این به معنای آن است که آنها شانس بالایی برای دیدن شکارچیانی که پشت سرشان هستند هم دارند.
البته این قضیه موجب شده که آنها یک نقطه کور درست مقابل خودشان داشته باشند؛ چیزی در حدود ۱۰ درجه. به بیان دیگر اگر شما تهدیدی را درست مقابل دماغ یک خرگوش بگیرید، احتمالا آن را نمیبیند. به این دلیل که چشمان خرگوش در دو طرف سرش است و آنها سخت بتوانند همزمان با دو چشمشان چیزی را ببینند.
تولید مثل خرگوش
نرخ تولید مثل خرگوشها بسیار بالا است، به همین علت برای خرگوشها، نازا سازی و عقیم کردن توصیه میشود. فصل جفتگیری بیشتر خرگوشها ۹ ماه است. در هر بارداری، چهار تا دوازده بچه به دنیا می آید. یک بچه خرگوش، چهار تا پنج هفته شیر میخورد. نوزاد خرگوش هنگامی که به دنیا میآید کور است. مادر در طول روز فقط یکبار و معمولا صبحها بهبچهها شیر میدهد.
شرایط نگهداری خرگوش
خرگوش اهلی را میتوان به عنوان حیوان خانگی در حیاط خانه و یا درون خانه در قفس نگهداری کرد قفس خرگوش باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا فضای کافی برای جست و خیز جانور فراهم گردد. به طور کلی ارتفاع قفس باید در حدي باشد که حیوان بتواند به طور کامل روي دو پاي خود بلند شود ، بستر خرگوش باید پوشیده از کاه و ساقه گندم باشد و البته از پوشال هم میتوانید استفاده کنید. در این صورت باید او را به بیرون ببرید و اجازه دهید که در فضای باز نیز گردش کند.
برای ادرار خرگوش ها می توانید یک جای مناسب در گوشه قفس برایش درست کنید تا همیشه در همان مکان کارش را انجام دهد و خرگوش را در این باره با صبوری آموزش دهید. بهتراست خرگوش بیرون از خانه نگهداری شود ، مهمترین مشکلی که ممکن است خرگوش در خانه پیدا کند، رشد بیش از حد دندان است. این بیماری به دلیل رشد دائمی دندانها پدیدار میشود. ریشه دندانها ممکن است تا داخل کره چشم ادامه یابد و موجب ضایعات چشمی شود.
خرگوش تمامی دندانهایش رشد دائمی دارد و این در حالی است که باقی جوندگان، فقط 2 عدد از دندانهایشان این گونه است. علت وقوع این بیماری، نرسیدن فیبر کافی و مناسب است. فیبر در جیره غذایی خرگوش، جایگاه بسیار بالایی دارد و اگر این جایگاه نادیده گرفته شود، چنین فاجعهای رخ میدهد. البته خرگوش به دلایل مختلف دیگری نیز نباید در داخل خانه نگهداری شود که مهمترین آن به وجود آمدن بیماری در اثر راه رفتن بر روی فرش و موکت است.
بر اثر این بیماری، پنجهها و در واقع آن بخش از پای خرگوش که هنگام ایستادن روی آن میایستد و وزن خود را قرار میدهد، نشانههای عفونت را بروز خواهد داد. شدت این بیماری به نژاد خرگوش نیز بستگی دارد. این عارضه با گذشت زمان و پس از ریزش موهای دست و پای حیوان ایجاد میشود. خرگوشها برای بازی به ابزارهایی مانند توپ، تونل، چادر و دیگر اسباب بازیها نیازمندند. هرگز خرگوش خانگی و اهلی را در طبیعت آزاد نکنید، چون چنین کاری منجر به مرگ حیوان میشود.
خرگوش برای کودکان خردسال به هیچ عنوان مناسب نیست. هرگز از تنبیه کردن برای نظم و انضباط دادن به یک خرگـوش استفاده نکنید بکار گرفتن این روش اغلب ترس را در خرگوش ایجاد میکند و می پندارد که با او وارد جنگ شدهاید، حالت دفاعی به خود گرفته و شروع به گاز گرفتن میکند. در ضمن خرگوشها معمولا هرگز به حمام کردن احتیاج ندارند.
انتهای پیام/