به گزارش خبرنگار دامپزشک نیوزـ اظهارات بهادر حاجی‌محمدی، بازرس انجمن بهداشت و ایمنی مواد غذایی در یک برنامه تلویزیونی که مدعی شد بخش زیادی از شیر مصرفی مردم به سم آفلاتوکسین آلوده است در چند روز گذشته جنجال بسیاری برپا کرد. اما چیزی نگذشت که اکثر مسوولان این اظهارات را تکذیب و قویا آن را یک نظر غیر کارشناسی خواندند. دو سازمان استاندارد و دامپزشکی نیز در این ارتباط اطلاعیه دادند و سخنان گفته‌شده را «کذب، غیرمنطقی و غیرقابل‌قبول» دانستند. به‌هرحال سلامت شیر و محصولات لبنی موضوعی حساس است و به‌طور مستقیم با امنیت غذایی مردم سروکار پیدا می‌کند؛ بنابراین برای بررسی بیشتر موضوع و جوانب مختلف آن با دو تن از فعالان این حوزه به گفت‌وگو نشستیم.
چنین چیزی ندیدیم
رضا باکری، دبیر اجرایی انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی در گفت و گو با خبرنگار دامپزشک نیوز می گوید: «به اعتقاد ما که فعال این حوزه هستیم چنین چیزی نمی‌تواند صحت داشته باشد. افلاتوکسین یکی از مواردی است که در ۶ سال گذشته وجود و عدم وجود آن در محصولات لبنی، به طور مستمر آزمایش شده است. طبق قانون مسئولان دامپزشکی مستقر در کارخانه‌های لبنی به طور مستمر به دامداری‌ها مراجعه می‌کنند و با همکاری سازمان دامپزشکی، شیر خام ورودی را کنترل می‌کنند. سازمان‌های استاندارد و غذا و دارو هم به‌طور مرتب نمونه‌برداری می‌کنند. به‌هرحال در سال ۹۸ چنین چیزی مشهود نبوده است. بااین‌حال مستندات را باید از آزمایشگاه سازمان ملی استاندارد و غذا و دارو جویا شد که نگرانی مردم برطرف شود.»
وی در ادامه می افزاید: «منشا افلاتوکسین خوراک دام است. خوراک آلوده به حیوان و فرآورده‌های گوشتی و لبنی منتقل میشود. این بخش از کار توسط معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی و سازمان دامپزشکی کنترل میشود. سازمان دامپزشکی رسماً اطلاعیه داده و این ادعارا رد کرده است. نمونه شیرهای تولیدی در سال ۹۸ چنین چیزی را تائید نمی‌کند. آزمایشگاه‌های خود کارخانجات هم مکلف به آزمون محصولات هستند. اگر این ادعا به‌راستی صحت داشت خود واحدهای تولیدکننده مدعی می‌شدند و بلافاصله ورود شیر را متوقف می‌کردند. به‌هرحال این موضوع به شیر خام ورودی مربوط میشود نه کارخانجات. همان‌طور که گفتم ماده اولیه و سلامت و عدم سلامت آن توسط سازمان‌های دامپزشکی و غذا و دارو کنترل میشود. در این شرایط شیر آلوده اصلا وارد چرخه تولید نمی‌شود.»
افلاتوکسین، یک معضل قدیمی
تعداد نهادهای نظارت بر سلامت مواد غذایی بسیار زیاد است اما آیا به راستی شیر آلوده به‌هیچ‌عنوان نمی‌تواند از سد این‌همه فیلتر نظارتی عبور کند؟ احمد نصیری، عضو کمیته تدوین استاندارد صنایع لبنی درباره ادعای مطرح‌شده در ارتباط با آلودگی گسترده محصولات لبنی در گفت و گو با خبرنگار دامپزشک نیوز اظهار می کند: «این مسئله سال‌هاست گریبان‌گیر صنایع لبنیات ما شده است. دام کشور ما عمدتاً با نان خشک تغذیه میشود. افلاتوکسین نوعی قارچ است که روی ترکیبات غلات و نان خشک و کپک‌زده رشد می‌کند. سم مذبور از این طریق وارد متابولیسم بدن حیوان میشود. افلاتوکسین سمی است که به این راحتی‌ها از بین نمی‌رود و حتی وارد بدن جنین میشود. گفته میشود که منبع ورود این سم ذرت آلوده است اما قبلاً هم که از ذرت آلوده خبری نبود افلاتوکسین وجود داشت. ورود ذرت آلوده باعث شده است که این معضل بیشتر به چشم بیاید.»
تجهیزات اندازه‌گیری افلاتوکسین گران‌قیمت هستند
وی در ادامه افزود: »باید فکری به حال این مشکل شود چون همیشه، کم‌وبیش وجود داشته است. اثر سرطان‌زایی افلاتوکسین ثابت‌شده است. متاسفانه اغلب مراکز استاندارد ما توان اندازه‌گیری افلاتوکسین را ندارند چون تجهیزات اندازه‌گیری این سم ( اچ‌پی‌ال‌سی) بسیار گران‌قیمت و کمیاب است. ورود ذرت آلوده فقط یک معضل قدیمی را ملموس‌تر و پررنگ‌تر کرده است.»
نصیری در پاسخ این سوال که میزان مسئولیت سازمان‌های مختلف را چقدر می‌دانید؟ گفت: «اداره استاندارد مسئول کنترل مواد غذایی ورودی است. سازمان غذا و دارو هم مسئولیت دارد. این مراکز باید وظیفه خود را انجام می‌دادند. البته باید دید که آیا شدت غفلت به همان اندازه‌ای است که ادعا شده است؟ نمی‌توانم به ضرس قاطع به این سوال جواب دهم اما می‌توان گفت که نان خشک دام غالبا آلوده به افلاتوکسین است.»
وی در ادامه افزود: «سازمان دامپزشکی هم باید نظارت خود بردامداری‌ها را تشدید کند ولی چون ذرت آلوده، وارداتی است قاعدتاً مبادی ورودی ما باید بیشتر از این‌ها مراقبت می‌کردند. در این رابطه سازمان استاندارد و غذا و دارو باید کنترل می‌کردند. واحدهای پرورش دام توان رصد چنین چیزی را ندارند و اصلاً جز وظایف آنها نیست.»
به گزارش دامپزشک نیوز، اگر یکی از منابع اصلی سم افلاتوکسین نان خشک و کپک‌زده است این سوال مهم مطرح میشود که آیا تشخیص نان کپک‌زده هم به آزمایشات پیچیده و گران‌قیمت نیاز دارد؟ شاید نتوان با قاطعیت به این سوال پاسخ داد که فرضیه مطرح شده در تلویزیون تا چه حد صحت دارد اما عقل سلیم ایجاب می‌کند که باید هر چه سریع‌تر جلوی تغذیه دام با نان خشک کپک‌زده گرفته شود.
اما حسین نعمتی،رئیس اتحادیه دامداران کشور درباره احتمال تغذیه دام ها با نان کپک زده نظر دیگری دارد او معتقد است که شیر زمانی دچار سموم میشود که گاوها علوفه کپک زده بخورند و هیچ دامداری به دام های خود علوفه کپک زده نمی دهد زیرا این کار قبل از هرچیزی به ضرر خود دامدار است، زیرا گاو دچار سقط جنین می شود. او همچنین درباره لبنیات فروشی های سنتی می گوید که در صورتی شیر دچار آفلاتوکسین میشود که منبع شیر خریداری شده دچار مشکل باشد که احتمال آن بسیار کم است.
به هرحال مطرح شدن چنین موضوع مهمی در صدا و سیما برای مردمی که شیر را در برنامه روزانه خود و فرزندانشان گنجانده اند و در حالی که سعی می شود سرانه مصرف شیر در کشور افزایش پیدا کند، باعث نگرانی و احتمالا شاهد کاهش مجدد مصرف شیر در ایران شود. همچنین به نظر می رسد اگر حتی درصد ناچیزی از سخنان این کارشناس(بهادر حاجی‌محمدی) درست باشد، توجه و نظارت بیشتر به این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است و مسوولان نباید در این حوزه از هیچ لاشی دریغ نکنند.
گزارشگر دامپزشک نیوز:شاپور پشابادی
انتهای پیام/